Γράμμα από την Αμερική.

Γράμμα από την Αμερική. (Μέρος Α’)

Αγαπητέ/ή αναγνώστη/τρια,

Αισίως ολοκληρώνουμε τη δεύτερη εβδομάδα της επίσκεψής μας στην Αμερική. Τώρα βρισκόμαστε στην πόλη Πόρτλαντ της πολιτείας του Όρεγκον. Είμαστε μαζί μία ομάδα 16 γυναικών επαγγελματιών από την Ευρώπη. Εδώ οι Αμερικάνοι θεωρούν ότι η Ευρώπη είναι κάτι αντίστοιχο με τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Θεωρούν ότι φτιάξαμε ένα περίεργο φεντεραλιστικό μοντέλο όλες οι ευρωπαϊκές χώρες και ότι έχουμε κοινή εξωτερική πολιτική και τέτοια. Που να ήξεραν τι ζόρι τραβάμε ακόμη με τα κάθε λογής εθνικά τερτίπια, τις εθνικές κυριαρχίες και την ανικανότητα να πάρουμε μία κοινή απόφαση για τα πλείστα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.

Αλλά μη νομίζεις έχουν κι αυτοί τα δικά τους παράξενα. Κάθε πολιτεία διαφορετικοί φόροι, διαφορετική κουλτούρα, διαφορετικοί κανόνες, διαφορετικά σχολεία. Αυτό που τους ενώνει είναι η ταυτότητά και το σύνταγμά τους.

Σαν λαός, περισσότερο μου είναι συμπαθείς. Έχουν μια ευθύτητα κάπως περίεργη για εμάς τους Αγγλοσάξονες. Ντόμπροι αλλά και πρόθυμοι να εξηγήσουν και να βοηθήσουν. Με τον Τράμπ είναι το πιο περίεργο. Είναι ο Πρόεδρος που όλοι αγαπούν να μισούν αλλά και που όλοι θα ξαναψηφίσουν! Πιστεύουν ότι παρά τις «ιδιαιτερότητές» του … χαρακτήρα του, το βιοτικό επίπεδο στην Αμερική έχει ανέβει σημαντικά και η οικονομία τους πάει από το καλό στο καλύτερο εξαιτίας του. Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν σοβαρές φωνές εναντίον του. Υπάρχουν και μάλιστα με πολύ ισχυρά επιχειρήματα. Κατ’ ακρίβεια νομίζω γνώρισα πολύ περισσότερους Δημοκρατικούς κατά τις εδώ επισκέψεις μου. Εν τούτοις η πεποίθησή μου παραμένει ότι ο Τραμπ παραμένει αδιαφιλονίκητος μέχρι στιγμής. Φυσικά κανείς ποτέ δεν ξέρει. Η προεκλογική έχει ήδη ξεκινήσει στην Iowa την πολιτεία που ξεκινά πρώτη τα λεγόμενα caucuses και τα primaries. Τι είναι αυτά; Τα caucuses είναι οι πρώτες- πρώτες εσωκομματικές εκλογικές αναμετρήσεις. Οι οποίες μπορούν να λάβουν χώρα σε σχολεία, γυμναστήρια ή ακόμη και σε σπίτια (στις πολύ μικρές κοινότητες). Ναι η προεκλογική ξεκινά από την κάθε αμερικανική γειτονιά-κοινότητα! Και αν οι Ρεπουμπλικάνοι κάνουν εκλογές με κάλπη και αναμετρούνται, οι Δημοκρατικοί έχουν μία περίεργη πρακτική όπου, οι υποστηρικτές του κάθε υποψηφίου στέκονται σε διαφορετικά σημεία και στη συνέχεια οι οπαδοί των υποψηφίων που λαμβάνουν τις περισσότερες παρουσίες προσπαθούν εκείνη την ώρα να πείσουν τους οπαδούς όσων έχουν μειοψηφήσει να συνταχθούν μαζί τους! Αυτό ομολογουμένως με εξέπληξε.

Πριν από μερικές μέρες μάλιστα βρεθήκαμε σε μία σύναξη της υποψήφιας για το χρίσμα των Δημοκρατικών της Γερουσιαστού Καμάλα Χάρις. Η οποία έλαβε χώρα σε ένα συνοικιακό μπαρ! Η Χάρις με εξέπληξε με τις αριστερές της θέσεις. Ομολογώ ότι είχε ένα παθιασμένο σοσιαλιστικό λόγο που δε γνώριζα ότι θα μπορούσε να συναντήσει κανείς στην Αμερική. Βεβαίως δεν έχει καμιά πιθανότητα για το χρίσμα αλλά και πάλι. Ακούω πάντως ότι Γουώρεν και Σάντερς έχουν παρόμοιες θέσεις και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε μέχρι που θα φτάσουν.

Όπως μας έχει εξηγήσει όμως μία εξαιρετική ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στην Αμερική το δικομματικό σύστημα και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η εκλογή του Προέδρου «σπρώχνει» τους υποψήφιους στο να υιοθετήσουν σταδιακά ένα πιο «ενδιάμεσο» λόγο με σκοπό να προσελκύσουν ψήφους από τη μεγάλη δεξαμενή ψηφοφόρων που βρίσκεται μεταξύ των δύο πολιτικών χώρων.

Και όλα αυτά τη στιγμή που το περίεργο εκλεκτορικό τους σύστημα δεν εκλεγεί κατά ανάγκη τον υποψήφιο που έλαβε τις περισσότερες λαϊκές ψήφους αλλά εκείνο που κέρδισε τις πολιτείες με τον μεγαλύτερο αριθμό εκλεκτόρων. Γι’ αυτό εξάλλου και στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές μπορεί η υποψήφια των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον να εξασφάλισε τρία εκατομμύρια περισσότερες ψήφους από τον αντίπαλό της Ντόλαντ Τραμπ. Εντούτοις έχασε τις εκλογές εφόσον ο Τραμπ κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εκλεκτόρων.

Σοκ, έτσι;

ΥΓ. Επόμενο γράμμα από την Αμερική την επόμενη εβδομάδα από το Σαν Ντιέγκο.

Γράμμα από την Αμερική. (Μέρος Β’)

Αγαπητέ/ή αναγνώστη/τρια,

Το ταξίδι στην Αμερική συνεχίζεται μαζεύοντας καθημερινά γνώσεις και εμπειρίες. Οι επισκέψεις στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μου προκαλούν μεγάλη αίσθηση. Κυρίως μου κάνει εντύπωση το πόσο εύρωστες είναι δίχως να έχουν καμιά απολύτως κρατική ενίσχυση. Στηρίζονται σε δωρεές και συνεισφορές ατόμων και οργανισμών ενώ η λειτουργία τους στηρίζεται σε εσωτερικές δομές και διαδικασίες αντίστοιχες μεγάλων εταιρειών με Διοικητικά Συμβούλια και εκτελεστικούς διευθυντές. Τις δραστηριότητές τους τις αποκαλούν «υπηρεσίες» και τα άτομα που απευθύνονται προς αυτές ως «πελάτες» ανεξάρτητα από τη φιλανθρωπική διάσταση του έργου τους. Για παράδειγμα, πελάτης μπορεί να είναι ο μετανάστης και η οικογένειά του που απευθύνονται σε ένα κοινοτικό κέντρο για υποστήριξη, ή πελάτης είναι η νεαρή έγκυος γυναίκα που έχει ανάγκη μία οργάνωση οικογενειακού προγραμματισμού για τη στήριξη της ίδιας και του βρέφους της στο μέλλον. Γενικά οι όροι όπως, «πελάτης», «επιχειρηματίας», «υπηρεσίες», «χρήμα», «κέρδος» έχουν θετικό πρόσημο σε αντίθεση – με τις πλείστες τουλάχιστον- ευρωπαϊκές χώρες του Νότου.

Όσο αφορά στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, καταβάλλεται μια μεγάλη προσπάθεια από πλευράς ερευνητικών κέντρων, σχολών οικονομίας και κοινωνίας των πολιτών για να την ενισχύσουν και να τη χρηματοδοτήσουν. Εντούτοις ακόμη και στη χώρα όπου «όλα μπορούν ν συμβούν» οι στατιστικές σε αυτό το τομέα παραμένουν απογοητευτικοί.

Τελευταίο βράδυ πριν την αναχώρησή μας από την Πολιτεία του Όρεγκον μας περίμενε μια έκπληξη που μπήκε σφήνα στο πρόγραμμα επισκέψεων και ξεναγήσεων. Ένας καλαθοσφαιρικός αγώνας NBA ήταν ότι καλύτερο για να κλείσουμε τη 2^η εβδομάδα. Ένα υπερθέαμα δράσης, διαφήμισης και κατανάλωσης! Όλα περίπου σε ισάξιες δόσεις…

Αποχαιρετώντας πίσω μας το κοσμοπολίτικο Πόρτλαντ, ταξιδέψαμε μέχρι το παραλιακό Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια και φτάσαμε στα σύνορα με το Μεξικό. Η επιμονή και ο παρορμητισμός της ομάδας ανάγκασε ξεναγό και συνοδούς να περπατήσουν μαζί μας σε ένα μακρύ χωματόδρομο μερικών χιλιομέτρων μέχρι το τοίχος. «Τοίχος ή  φράκτης, αναλόγως πολιτικής προσέγγισης και διάθεσης», είπε η ξεναγός κλείνοντάς μας το μάτι. Η όψη του ήταν κάτι το συγκλονιστικό ακόμη και για μία Κύπρια. Τρομακτική και οξύμωρη μαζί. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις κι εκεί όπου υπήρξε μεγάλος αριθμός παραβιάσεων το τοίχος γίνεται διπλό δημιουργώντας ένα ιδιότυπο νεκρής ζώνης στο ενδιάμεσο. Τα τοίχος είναι πανύψηλο αλλά και σχετικά διάφανο. Μπορείς δηλαδή να δεις και να συνομιλήσεις με τον απέναντι. Αλλά δε μπορείς να τον αγγίξεις. Εννοείται ότι η όλη περιοχή φρουρείται επιπλέον με όλα τα σύγχρονα τεχνολογικά αέρια και επίγεια μέσα αν και είμαι σχεδόν βέβαιη ότι κανένα τοίχος και κανένα μέσο δε μπορεί να σταματήσει τον άνθρωπο αν είναι αποφασισμένος να περάσει απέναντι.

Πλησιάζοντας σιγά σιγά προς το τέλος των τριών εβδομάδων το μυαλό μου είναι βομβαρδισμένο με εικόνες κι εντυπώσεις. Μια από αυτές αφορούν στις επισκέψεις μας σε αστυνομικά τμήματα και ορισμένες πρακτικές που με εντυπωσίασαν.

Η μία αφορούσε στο γεγονός του ότι Πολιτεία της Iowa μέρος της αστυνομικής περιβολής κι εξάρτησης ήταν και φορητές κάμερες. Στην ερώτησή μου αν δεν νιώθουν άβολα με αυτό η απάντησή τους ήταν ότι στην αρχή ένιωθαν περίεργα, αλλά πλέον θεωρούν ότι οι κάμερες τους προστατεύουν, τους κρατούν υπόλογους για τη δουλειά τους και επιπλέον αναγκάζουν τους πολίτες να συμπεριφέρονται καλύτερα έναντι τους. Το 2^ο στοιχείο που μου έκανε εντύπωση είναι ο ξεκάθαρος διαχωρισμός αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε ομοσπονδιακή αστυνομία και τοπική. Η τοπική αστυνομία δεν επιβάλλει τους ομοσπονδιακούς νόμους, εγγυάται όμως την ασφάλεια και την τάξη στην κοινότητα. Επιπλέον εντύπωση μου έκαναν οι πρακτικές εμπλοκής της κοινότητας προς βοήθεια των αρχών. Για παράδειγμα κάθε Παρασκευή πρωί εκπρόσωπος της αστυνομίας μοιραζόταν σε μία ανοικτή κοινοτική σύναξη με πολίτες και εκπροσώπους της κοινότητας το αστυνομικό δελτίο, τα νέα και ανακοινώσεις της αρχής με ΜΚΟ που δρούσαν κυρίως σε γειτονιές με ψηλή παραβατικότητα ή με μη προνομιούχες ομάδες πληθυσμού και στη συνέχεια είχαν μία ανοικτή συζήτηση. Τα μέλη της δύναμης ήταν πρόθυμα να ακούσουν παράπονα, προβλήματα αλλά και να παραδεχθούν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζονται τη βοήθεια της κοινότητας.

Νομίζω η εφαρμογή κάτι αντίστοιχου στην Κύπρο θα βρισκόταν εντελώς εκτός συζήτησης.

Γράμμα από την Αμερική. (Μέρος Γ’ – τελευταίο)

Αγαπητέ/ή αναγνώστη/τρια,

Συστηματικά είχα αποφύγει να αναφερθώ στην εμπειρία της πρώτης εβδομάδας της επίσκεψής μου στην Αμερική. Ο λόγος ήταν επειδή ήθελα να αποκτήσω μία χρονική και –κατ’ επέκταση- συναισθηματική απόσταση από τα όσα βιώσαμε μέσα σε εκείνη την πρώτη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον όπου μεγάλο μέρος του προγράμματος λάμβανε χώρα στην ολομέλεια με γυναίκες από την Αφρική, την Λατινική Αμερική, την Ασία και την Ευρώπη. Η πρώτη εβδομάδα ήταν ένα παράθυρο στον κόσμο. Ένα παράθυρο που σε έσπρωχνε να ακούσεις, να μάθεις και να συζητήσεις για τα θέματα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε άλλες περιοχές του πλανήτη που γεωγραφικά ίσως να μην είναι και τόσο μακριά από το νησί μας, αλλά από κάθε άλλη άποψη είναι. Κι όσο ξεδιπλώνονταν οι ιστορίες τους περισσότερο κατανοούσαμε πόσο κοντά μας, και πόσο δίπλα μας βρίσκεται ο πόλεμος, η καταστροφή και η παράνοια.

Όμως μία αληθινή ιστορία και ένα πραγματικό γεγονός σημάδεψαν τη μνήμη μου για πάντα. Η γνωριμία μου με την Ντέμπη από το Νότιο Σουδάν προέκυψε αβίαστα. Εξάλλου την είχε προτείνει το Βατικανό οπότε τυπικά αποτελούσε μέρος της ευρωπαϊκής ομάδας. Η Ντέμπη, είναι 27 χρονών και είναι η πρώτη γυναίκα που έχει αποφοιτήσει από το γυμνάσιο στην κοινότητά της. Η πρώτη γυναίκα που στη συνέχεια σπούδασε στην Κένυα και αποφοίτησε από Πανεπιστήμιο και βεβαίως η πρώτη που έχει αναλάβει τη θέση της διευθύντριας στο σχολείο από όπου αποφοίτησε. Η Ντέμπη μπορούσε να μην επιστρέψει στον πόλεμο, επέλεξε όμως να το πράξει για να αποδώσει -όπως η ίδια μου εξήγησε- αυτά που οφείλει στην κοινότητά και στην οικογένειά της. Η Ντέμπη είναι ορφανή από μητέρα και ανήκει σε μία πολυμελή οικογένεια. Ο ηλικιωμένος πατέρας της αποφάσισε να μην υποκύψει στην προίκα που προσφέρουν οι άντρες του χωριού για να αγοράσουν την κόρη του για γυναίκα τους. Ο άντρας αυτός έκανε μία μικρή επανάσταση, κάτι που δεν έπραξε κανένας ποτέ προηγουμένως. Την έστειλε στο σχολείο! Στο Νότιο Σουδάν όμως ο εμφύλιος πόλεμος σε συνδυασμό με τη φτώχεια και τις άθλιες συνθήκες ζωής οδηγούν σε εξωφρενικά βίαιες καταστάσεις, όπου κάποιος μπορεί να σκοτωθεί από παρεξήγηση.

Ένα τέτοιο τραγικό γεγονός συνέβη λίγες εβδομάδες προτού έρθει η Ντέμπη στην Αμερική, όταν οι κάτοικοι του διπλανού χωριού έστησαν ενέδρα και δολοφόνησαν εν ψυχρό 3 δασκάλους του σχολείου επειδή θεώρησαν ότι ήταν υπεύθυνοι για τον θάνατο ενός συγχωριανού τους ο οποίος είχε πεθάνει σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Δυστυχώς, το τυφλό μίσος για εκδίκηση ήταν πιο γρήγορο από την αληθινή είδηση. Το γεγονός αυτό ανέτρεψε για άλλη μια φορά κάθε πίστη και κάθε ελπίδα για την ίδια. Είχε αποφασίσει να ακυρώσει το ταξίδι και να παραιτηθεί από την προσπάθεια να παλεύει για την αλλαγή στην πατρίδα της. Η ψυχική της δύναμη ήταν που της έδωσε το κουράγιο και τη δύναμη για να συνεχίσει.

Το δεύτερο γεγονός συνέβη κατά την 4^η ημέρα της παραμονής μας και ενόσω το συνέδριο ήταν σε εξέλιξη μία τραγική είδηση έφερε παγωμάρα στην αίθουσα. Η μητέρα μίας από τις συμμετέχουσες στο πρόγραμμα είχε τραυματιστεί σοβαρά σε επίθεση των Ταλιμπαν σε ένα εμπορικό κέντρο λίγο έξω από την Καμπούλ στο Αφγανιστάν. Δύο ημέρες αργότερα άφησε την τελευταία της πνοή σε νοσοκομείο της περιοχής. Ο κόμπος στον λαιμό ολονών μας δεν έλεγε να φύγει. Όπως και ούτε θα φύγει ποτέ το σοκ από την επίγνωση του πως είναι να ζεις μέσα στη βία του πολέμου.

Σήμερα, ένα μήνα σχεδόν μετά από εκείνη την πρώτη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον κρατώ δύο πράγματα. Τον ανθρώπινο πόνο από τη μια και την ανθρώπινη θέληση από την άλλη. Οι αληθινές ιστορίες όλων αυτών των γυναικών, η θέλησή τους να σηκωθούν και να σταθούν όρθιες απέναντι σε καταπιεστικούς συζύγους, αυταρχικά καθεστώτα, ένοπλους άντρες είναι που θα αποτελεί για πάντα μία αστείρευτη πηγή έμπνευσης, κουράγιου και αγώνα για ειρήνη και δημοκρατία.

Της Ξένιας Κωνσταντίνου