Πανεπιστήμια υπό ομηρία

Την περασμένη Πέμπτη τα δημόσια Πανεπιστήμια δέχτηκαν ένα ισχυρό πλήγμα στην αυτονομία τους. Οι αποφάσεις της Βουλής στο πλαίσιο της έγκρισης των ετήσιων τους προϋπολογισμών και οι τροπολογίες που ψηφίστηκαν άφησαν τα Πανεπιστήμια κυριολεκτικά όμηρους της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής.

Είναι βέβαια γεγονός ότι τα δύο μεγάλα δημόσια πανεπιστήμια τον τελευταίο ενάμιση χρόνο βρέθηκαν αρκετές φορές στο στόχαστρο επικρίσεων και αμφισβήτησης και όχι πάντοτε άδικα. Ειδικά το γεγονός ότι μέσα σ’ αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες οικονομικές συνθήκες τα πανεπιστήμια είχαν αναγάγει τα ειδικά επιδόματα των ακαδημαϊκών σε μείζων ζήτημα για τη διατήρηση του επιπέδου αριστείας, οδήγησε την κοινή γνώμη όπως και την πλειοψηφία της βουλής να αντιμετωπίζουν με σχετική απαξίωση τις θέσεις του Πανεπιστημίου.

Τα επιδόματα αποτέλεσαν όμως απλά την αφορμή. Επειδή από ένα σημείο και μετά η απάντηση στο ερώτημα αν έπρεπε να καταργηθούν ή όχι ήταν πλέον αυτονόητη και καταφατική. Εν τούτοις, με πρόσχημα τη συζήτηση των επιδομάτων καθώς και άλλων επιμέρους θεμάτων που είχαν προκύψει, ορισμένα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής είδαν ότι αυτή θα ήταν η κατάλληλη ευκαιρία για να αλλάξουν δια πάντως τον χαρακτήρα και την αυτονομία των Πανεπιστημίων.

Για αυτό το λόγο προέβησαν σε ένα ανελέητο σταύρωμα άρθρων του προϋπολογισμού σε σημείο που διερωτάται κανείς αν σκέφτηκαν έστω πόσο χρόνο θα χρειαστούν για να «ελέγχουν» σε ειδικές τους συνεδρίες όλα τα αιτήματα για δαπάνες.

Μια σκέτη ανάγνωση των προτεινόμενων τροπολογιών είναι μάλλον αρκετή για να κατανοήσει κανείς ότι στόχος δεν ήταν οι εξοικονομήσεις και ο εξορθολογισμός. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι η Βουλή έφτασε στο σημείο να περάσει τροπολογία για να δεσμεύουν τις δαπάνες που αφορούν στην υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων, δηλαδή έργων που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας!

Φυσικά κανείς δε μπορεί να γνωρίζει αν τα όσα ψηφίστηκαν αποτελούν προϊόν εμπάθειας, έλλειψη πληροφόρησης, ή απάθειας, όμως το βέβαιο είναι ότι ψηφίστηκαν με προχειρότητα και ότι είχαν ως συνέπεια τον ακρωτηριασμό της αυτονομίας των Πανεπιστημίων.

Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή. Τα Πανεπιστήμια αντέδρασαν, η ένταση κορυφώθηκε αλλά το αποτέλεσμα ουσιαστικά δεν μπορεί να αλλάξει. Η επόμενη μέρα βρίσκει τα πανεπιστήμια με πληγωμένο γόητρο, με περιορισμένη αυτονομία και κατ’ επέκταση δυνατότητα να επιτελέσουν το έργο τους προς την κοινωνία. Η καχυποψία είναι επίσης διάσπαρτη ανάμεσα σε πανεπιστημιακές διοικήσεις και πολιτικά κόμματα.

Συμφέρει όμως στον τόπο να επικρατεί αυτό το πολεμικό κλίμα ειδικά αυτή την περίοδο; Μπορεί να αντέξει η κοινωνία και η πανεπιστημιακή κοινότητα τις φραστικές αντεγκλήσεις και την ένταση; Τελικά εξυπηρετούμε την εθνική υπόθεση ανασυγκρότησης της οικονομίας μέσα από ένα τέτοιο μολυσμένο περιβάλλον;

Προσωπικά πιστεύω ότι οι πολιτικές ηγεσίες ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ έχουν την πολιτική ευθύνη να αναλάβουν μια γενναία πρωτοβουλία για να ξεκινήσει η νέα ακαδημαϊκή χρόνια μέσα σε ένα περιβάλλον συμφιλίωσης και ασφάλειας. Γι αυτό χρειάζεται από τη μια να πείσουν τα ίδια τα Πανεπιστήμια ότι δεν είναι οι διώκτες τους και από την άλλη, να εισέλθουν σε μια ουσιώδη διαβούλευση μαζί τους για τα ζητήματα εκσυγχρονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με καλή πίστη. Αν αυτό δε συμβεί, ανησυχώ ότι η πόλωση που έχει δημιουργηθεί θα έχει αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο εντός πανεπιστημίων αλλά και στην κοινωνία και την οικονομία ευρύτερα.